รู้จักกับ “งูต้นไม้” ชื่อวิทยาศาสตร์ Chrysopelea เป็นกลุ่มของงูที่อาศัยอยู่บนต้นไม้ แต่ส่วนใหญ่จะเรียกว่า “งูบิน” ซึ่งนี่อาจเป็นฝันร้ายของใครบางคน เพราะงูชนิดนี้ “บินได้” จริง ๆ แถมสามารถพบได้ในป่าของเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (แน่นอนว่าประเทศไทยก็มีเช่นกัน) แต่ก็อย่าเพิ่งตกใจไป เพราะมันไม่มีพิษและไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์
อย่างไรก็ตามถึงจะเรียกว่า “งูบิน” แต่จริง ๆ มันไม่ได้ take off และลอยขึ้นไปบนฟ้าเหมือนนกหรือเครื่องบิน แต่การบินของงูชนิดนี้จะเป็นลักษณะร่อนไปกับอากาศเสียมากกว่า ว่าแต่ มันไม่แปลกไปหน่อยเหรอ ที่สิ่งมีชีวิตอย่างงูสามารถบินจากต้นไม้ต้นหนึ่ง ไปยังต้นไม้อีกต้นหนึ่งที่ห่างออกไปไกลกว่า 90 เมตรได้ ทั้ง ๆ ที่ไม่มีแขนขา ไม่มีพังผืดดักอากาศ แถมโครงสร้างร่างกายยังมีลักษณะเป็นทรงกระบอก แล้วอย่างนี้ : อะไรคือความลับที่ทำให้มันบินได้กันล่ะ ?
เรื่องนี้ “เจค โซชา” (Jake Socha) ศาสตราจารย์ด้านวิศวกรรมชีวการแพทย์และกลศาสตร์จากมหาวิทยาลัย Virginia Tech ได้พยายามศึกษาหาคำตอบมานานกว่า 20 ปี และศึกษางูในสายพันธุ์นี้ทุกชนิดกว่า 100 ตัว โดยติดตั้งเซนเซอร์บนตัวงู เพื่อสร้างแบบจำลอง 3 มิติ ศึกษาการทำงานของร่างกายงูระหว่างบิน วิเคราะห์เทคนิคและกลไกทางฟิสิกส์ของแรงอากาศที่กระทำต่องู ทิศทาง การไหลของอากาศ จนได้ทราบว่า..
เจค โซชา
ความลับของการบินนี้อยู่ที่โครงสร้างร่างกายสุดพิเศษของงู เมื่ออยู่กลางอากาศมันจะสามารถกางกระดูกซี่โครงออก ทำให้ลำตัวจากเดิมเป็นทรงกระบอก กลายเป็นทรงเว้าโค้งคล้ายตัว C ซึ่งสามารถใช้ดักอากาศสร้างแรงยกจนลอยบนอากาศได้ เมื่อบวกกับการเลื้อย ทำให้อากาศไหลเป็นลูกคลื่น กระจายมวลอากาศ ทำให้เกิดทิศทางและชะลอความเร็ว จนร่อนหรือบินได้นั่นเอง (งานวิจัยนี้ได้รับการตีพิมพ์ลงในวารสาร Nature Physics)
สำหรับกระบวนการการบินของงูต้นไม้มีดังนี้ : มันจะไปยังสุดกิ่งไม้ – ห้อยตัวลงมาครึ่งหนึ่ง – จากนั้นจะเหวี่ยงตัวขึ้น คล้ายกับการกระโดดออกจากกิ่งไม้ – ระหว่างที่อยู่กลางอากาศมันก็จะกางกระดูกซี่โครงเพื่อให้ร่างกายมีแรงต้านอากาศ – พร้อมกับเลื้อยกำหนดทิศทางและชะลอการตกสู่พื้นเพื่อไปให้ได้ระยะทางที่ไกลที่สุด ทั้งนี้ การบินของงูจะใช้เวลาเพียงไม่กี่วินาทีเท่านั้น แต่ด้วยความเร็วราว 40 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ทำให้มันสามารถร่อนไปได้ไกลหลายเมต
ซึ่งสาเหตุที่งูต้นไม้สามารถบินได้แบบนี้ ก็เพราะเป็นกระบวนการเอาตัวรอดของมัน ที่ใช้สำหรับหนีนักล่า โดยธรรมชาติแล้วงูต้นไม้จะอาศัยอยู่บนต้นไม้เป็นหลัก การที่มันสามารถบินได้แบบนี้ทำให้พวกมันไม่ต้องเลื้อยลงพื้นเพื่อเปลี่ยนต้นไม้เลย ทั้งนี้ทั้งนั้น ในไทยเราสามารถพบมันได้ทั้งในป่า และตามอาคารบ้านเรือน (หากบ้านของคุณมีตุ๊กแก จิ้งจก มาก ๆ ละก็ มีโอกาสเจองูชนิดนี้แน่นอน)